Arbeidsmarkt: discussie blijft

1. 7 mei 2019, door Marjol Nikkels
2. 0 reacties

Minister Koolmees stelt dat de Nederlandse arbeidsmarkt er in veel opzichten goed voor staat. De arbeidsparticipatie, arbeidsproductiviteit en de hoogte van het inkomen van werkenden zijn internationaal gezien hoog. Wel zijn er zorgen over de schijnzelfstandigheid van de groeiende groep ZZP’ers en concurrentie op de arbeidsvoorwaarden aan de onderkant van de arbeidsmarkt.

Ook is de context van economie en samenleving veranderd. Ontwikkelingen zoals digitalisering, robotisering en globalisering kunnen ervoor zorgen dat banen en taken veranderen, verdwijnen en erbij komen. Een andere zorg is de toenemende krapte op de arbeidsmarkt. In de technische beroepen, de gezondheidszorg en het onderwijs is een groot tekort aan goed personeel. Dit belemmert de economische groei.

Diverse kabinetten hebben geprobeerd meer balans op de arbeidsmarkt te krijgen, zoals met de Wet werk en zekerheid in 2015 en het huidige wetsvoorstel Wet Arbeidsmarkt in balans (ingangsdatum 1 januari 2020). Dat we er nog niet zijn, blijkt uit het feit dat de minister een breed samengestelde adviescommissie gevraagd heeft zich te buigen over de toekomst van de arbeidsmarkt: ‘Hoe moet de arbeidsmarkt in brede zin, van vaste contracten tot zelfstandigen, worden gereguleerd en welke belastingheffingen passen daarbij?’ Deze vraag moet beantwoord gaan worden door de commissie ‘Regulering van werk’ onder leiding van Hans Borstlap. Een commissie met diverse hoogleraren en twee ondernemers uit allerlei disciplines, met name uit het arbeidsrecht, maar ook uit het sociaal recht, fiscaal recht en economie. Het advies wordt uiterlijk 1 november 2019 verwacht.

Positie zelfstandig ondernemer

Al in de memorie van toelichting bij de WAB werd bekendgemaakt dat minister Koolmees nadere wetgeving wil rondom het zelfstandig ondernemerschap en dan met name ziekte en arbeidsongeschiktheid. De snelle groei van het aantal zelfstandig ondernemers ondermijnt de financiering van de werknemersverzekeringen die gebaseerd zijn op een omslagstelsel. Ook hebben zelfstandigen relatief veel fiscale voordelen en dus een hoger netto inkomen.

Daar staat wel onzekerheid tegenover wanneer ze geen werk hebben of arbeidsongeschikt raken. Ze hebben immers geen recht op de werknemersverzekeringen, zoals Ziektewet, WIA en WW. Er is politiek een beweging gaande om voor zelfstandigen een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering te introduceren. Het Nibud heeft zelfs een verplichte pensioenopbouw voor zelfstandigen voorgesteld. De vakbeweging probeert dit ook voor elkaar te krijgen. Er is geen politieke meerderheid om een verplichte pensioenopbouw voor zelfstandigen door te voeren, maar de discussie hierover zal zeker nog een tijd doorlopen. Het lastige in de hele zelfstandigendiscussie is dat de groep zelfstandigen enorm divers is. De zelf verkozen zelfstandig ondernemers hebben het vaak prima geregeld. Er is maar een hele kleine groep die zelfstandig ondernemer is tegen wil en dank.

Verder ligt er al jaren een onopgelost probleem met de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA). Of iemand als zelfstandige werkzaam is of als werknemer, kan een grijs gebied zijn. Door opdrachtgevers medeverantwoordelijk te maken voor de fiscale gevolgen van de arbeidsrelatie werden sommige zelfstandigen gedwongen in loondienst te gaan en werden andere zelfstandigen buiten de deur gezet. Aangezien er veel kritiek was op de wet DBA, wordt er tot 1 januari 2021 alleen maar gehandhaafd bij fraude en kwaadwillenden. De commissie Regulering van werk gaat nu kijken naar de plek van de zelfstandig ondernemers in het sociale zekerheidsstelsel en hun fiscale positie. Ook moet de commissie bezien in hoeverre het begrip ‘fictieve dienstbetrekking’ aangepast moet worden.

Maatschappelijke impact

Van de commissie wordt verwacht dat ze met concrete oplossingen en scenario’s komt op zowel sociaal, arbeidsrechtelijk en fiscaal gebied voor een structurele verbetering van de arbeidsmarkt op de middellange termijn. Gezien de maatschappelijke impact en gevoelige thema’s wordt van de commissie een innovatie werkwijze verwacht en een antwoord op de volgende subvragen: a) Welke ontwikkelingen in de positie van werkenden op de arbeidsmarkt en de relatie met hun werkgever of opdrachtgever hebben plaatsgevonden en worden in de toekomst verwacht en hoe fundamenteel zijn deze ontwikkelingen? b) In hoeverre sluit de vormgeving van de huidige regulering van werkenden en arbeids- en opdrachtsrelaties aan bij de doelen van de regulering en de behoeften en de omstandigheden van de huidige tijd en die van de toekomst? c) Welke aanpassingen zorgen ervoor dat de regulering van werkenden en arbeids-en opdrachtgevers beter aansluiten bij de behoeften en omstandigheden van de huidige tijd en de toekomst, rekening houdend met de uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid?

Werkbudget goed idee

Op 26 november 2018 stuurde minister Koolmees een voortgangsbrief naar de Tweede Kamer over de krapte op de arbeidsmarkt. Al in 2008 luidde de destijds ingestelde commissie Arbeidsparticipatie onder leiding van Peter Bakker, de noodklok dat de krapte fors zou gaan toenemen. Het toen opgeleverde adviesrapport ‘Naar een toekomst die werkt’ kunt u nog eenvoudig terugvinden op het internet. De krapte werd in 2015 verwacht, maar die kwam wat later vanwege de financiële crisis die net na oplevering van het rapport van de commissie Arbeidsparticipatie begon. Overigens is de verwachting dat dezelfde onderwerpen als toen weer terug gaan komen in het advies van de commissie Regulering van werk: vrouwen meer uren laten werken, werken moet meer lonend worden, we moeten al het talent in de samenleving benutten, betere aansluiting scholing op werk, langer doorwerken, vitaal blijven, levenslang leren, introductie van het werkbudget, etcetera.

De gedachte van een werkbudget was dat alle werknemers en zelfstandigen een persoonlijke portemonnee krijgen die gebruikt kan worden voor opleidingen en het verkrijgen van nieuwe competenties. Fiscaal aantrekkelijk iedereen zijn eigen werkbudget in plaats van een ontslagvergoeding als een arbeidsovereenkomst beëindigd wordt. Dat was de gedachte tien jaar geleden en wellicht niet zo’n gek idee: zo’n budget zou geweldig gebruikt kunnen worden om mensen sneller mee te krijgen in de digitalisering.

We zijn benieuwd naar de adviezen van de commissie Regulering van werk. Voor de inkomensadviseur zal het zeker een interessant rapport zijn.

Reactie toevoegen

Naam

E-mailadres

Reactie

Organisatie

Telefoonnummer

VVPVIP HypothekenVVP Innovatie PlatformVIP SchadeVVP Twitter

Toevoegen 

Editie

• VVP 7 mei 2019

Meer over

• Marjol Nikkels
• CS Opleidingen