Gekte in overnameland – kunt u dus zorgeloos uw onderneming verkopen?

Robin van Beem 2018 Polis Advocaten

(door Robin van Beem, Polis Advocaten)

Ook in deze tijden van schaarste en stijgende prijzen blijft het zaak om aan-en verkoop van assurantiekantoren en -portefeuilles zorgvuldig vorm te geven. Want zeker op dit terrein geldt: the devil is in the detail en de gevolgen als het mis gaat, kunnen groot zijn.

Het is alsof we het met zijn allen alweer vergeten zijn. Maar slechts een paar jaar terug waren er nauwelijks kopers te vinden voor assurantiekantoren en portefeuilles. En als er al een potentiële koper was, dan beschikte deze vaak niet over de middelen om de koopsom in een keer te voldoen. Hoe anders is dat nu. Potentiële kopers verdringen elkaar. En het geld lijkt tegen de plinten te klotsen. De economie draait namelijk goed en de rente blijft laag. Dus weten binnenlandse en buitenlandse investeerders hun weg te vinden naar de verzekeringsbranche als plek waar hun geld nog wel rendeert. Betekent dat nu dat het kopen en verkopen van ondernemingen een eenvoudig klusje is (geworden)? Nee, dat niet.

Ook al zijn er jaarlijks veel transacties, de overnamemarkt in de verzekeringsbranche blijft nog wat onvolwassen. Het aantal portefeuillemakelaars is op een hand te tellen. En in tegenstelling tot andere branches, wordt er in de verzekeringsbranche nog relatief weinig gebruik gemaakt van de mogelijkheid om een boekenonderzoek te doen naar juridische en financiële risico’s van de transactie. Gelukkig zien we wel dat de waardering van ondernemingen professioneler wordt. Voorheen werd er eigenlijk altijd gewoon met een factor maal de omzet gerekend. Voor de overname van een portefeuille, maar ook voor een aandelentransactie. Terwijl het financiële plaatje er natuurlijk heel anders uitziet als je alleen de lusten van een portefeuille overneemt, of alle aandelen in het kapitaal van een onderneming en dus alle verplichtingen, bezittingen en schulden die daarbij horen. Daarom is het goed om te zien dat de waardering tegenwoordig vaak gebeurt op basis van de (genormaliseerde) EBITDA. Oftewel de winstgevendheid van de onderneming. Maar wij zien in onze praktijk dat er voor het overige nog steeds afspraken gemaakt worden die onduidelijk, moeilijk uitvoerbaar, of zelfs in strijd met dwingend recht zijn. Ik geef een paar voorbeelden.

Voorlopige koopsom

Partijen gaan bijvoorbeeld uit van een voorlopige koopsom (vaak gebaseerd op de stand van de provisie in het vorige jaar) en spreken af dat er een naverrekening plaatsvindt aan de hand van de werkelijke omzet over het lopende jaar. Daarbij leggen zij echter niet duidelijk vast dat de gekochte portefeuille na de levering separaat geadministreerd moet worden door de koper. Dan zijn er dus geen goede portefeuilleoverzichten meer te verkrijgen en moet de provisiestand handmatig bijeen gepuzzeld worden. En er wordt vaak ook niet vastgelegd wie verantwoordelijk is voor het maken van de berekening en wat er gebeurt als partijen het niet eens worden over de juistheid daarvan.

Verder zien wij nog steeds contracten waarin wordt bepaald dat wel de gehele portefeuille wordt verkocht, maar dat het personeel niet mee over gaat. Dat is in strijd met dwingend recht. Bij overdracht van een zelfstandige economische activiteit, zoals een volledige portefeuille, is sprake van overgang van onderneming. Het personeel komt dan van rechtswege bij de koper in dienst.

Robin van Beem: ‘Overnamemarkt in verzekeringsbranche blijft nog wat onvolwassen’

Wat daarnaast vaak tot problemen leidt, is dat er meestal een concurrentiebeding voor de verkoper wordt opgenomen, maar dat niet altijd duidelijk genoeg is omschreven wat op grond van dat beding wel en niet mag. Bijvoorbeeld of de verkoper helemaal geen zaken mag doen voor zijn oude klanten, of dat hij klanten alleen niet actief mag benaderen. Daarvoor geldt uiteraard: voorkomen van problemen is beter dan genezen.

Nieuwe constructies

De komst van professionele investeerders brengt uiteraard een nieuwe dynamiek in de markt. En ook nieuwe overnameconstructies. Zo is er tegenwoordig regelmatig sprake van de constructie dat de portefeuille geplaatst wordt in een nieuw opgerichte vennootschap, waarbij de verkoper een deel van de koopsom herinvesteert en aandelen verkrijgt in die nieuwe vennootschap. De nieuwe vennootschap kan dan met kapitaal van de inves

Vvp ondernemerspanel: stel uw vraag!

VVP Ondernemerspanel biedt u de unieke mogelijkheid om gratis uw ondernemersvragen te stellen aan zes kanjers op hun vakgebied: Robin van Beem (Polis Advocaten, juridische aspecten), Edwin Bosma (BHB Dullemond, financieel beleid en overnames), Astrid Duits (AVDB Advies, personeelsbeleid), Bob Klijn (Herenvest, inkoop en positionering), Richard Meinders (SVC Groep, interne organisatie) en Jack Vos (cultuurverandering). Kijk op www.vvponline.nl/ondernemerspanel of mail uw vraag naar vvp@vvponline.nl .

‘Komst professionele investeerders brengt nieuwe overnameconstructies’

teerder verder (kopen en) groeien. Vaak blijft de verkoper de directeur. Maar de verkoper moet zich dan wel realiseren dat deze constructie niet alleen kansen, maar ook risico’s kent. De verkoper kan immers op elk moment door de koper, die meerderheidsaandeelhouder in de nieuwe onderneming is, ontslagen worden. En de koper heeft uiteindelijk altijd de zeggenschap. Dat vergt dat de verkoper aandacht besteedt aan zijn positie en zorgt dat er een goede oplossing mogelijk is als er onenigheid ontstaat over de te varen koers van de onderneming.

Tot slot: een belangrijk aandachtspunt bij verkoop van een portefeuille is hoe partijen omschrijven wat er nu eigenlijk verkocht wordt. En hoe het verkochte nu precies geleverd moet worden. Een wettelijke definitie van een assurantieportefeuille is er niet. Maar in de rechtspraak is die definitie er nu eindelijk wel. Namelijk in het arrest van 6 december vorig jaar van de Hoge Raad (ECLI:NL:HR:2019:1909) over het pandrecht op een assurantieportefeuille. Uit dat arrest volgt dat een portefeuille geen zelfstandige zaak is die je als geheel kunt overdragen, maar een samenstel van overeenkomsten met daaruit voortvloeiende rechten en verplichtingen. Die verschillende onderdelen van de portefeuille zul je (ieder op de daarvoor geldende wijze) moeten overdragen. Maar je kunt er ook voor kiezen om bepaalde onderdelen juist niet over te nemen. Zo is het de vraag of je als koper de samenwerkingsovereenkomsten tussen verkoper en verzekeraars wilt overnemen, met alle daaraan verbonden verplichtingen. Datzelfde geldt voor de overeenkomsten van opdracht tussen de verkoper en diens klanten, met de daaraan verbonden zorgplicht en mogelijke claims.

Portefeuille kan niet verpand

Wat het arrest van de Hoge Raad verder duidelijk heeft gemaakt, is dat een portefeuille als zodanig niet verpand kan worden. Ik scheef daar vorig jaar op deze plaats al eens een artikel over toen de rechtbank zich over die vraag had uitgelaten. Mijn verwachting was toen, dat de Hoge Raad het oordeel van de rechtbank zou volgen. En dat is ook gebeurd. Er staat nu dus vast dat je hooguit de vorderingsrechten kunt verpanden die uit de portefeuille voortvloeien, zoals de aanspraak op provisie, maar niet de portefeuille als geheel (dus inclusief de daaraan verbonden goodwill). Zoals ik al schreef, levert dat onvoldoende zekerheid op. Zeker in de situatie dat het nodig is om het pandrecht uit te oefenen. Want dan is er sprake van financiële problemen en meestal van schulden in rekening-courant. Verzekeraars zullen dan de provisie verrekenen met die schulden, zodat er voor de pandhouder geen verhaal mogelijk is.

Reactie toevoegen

 
Meer over
By Annelies trots op nominatie Advies Award 2023

By Annelies trots op nominatie Advies Award 2023

Annelies Schoonderbeek van By Annelies uit Zwolle, één van de drie genomineerden in de categorie Hypotheek Advies, is blij met de nominatie voor...

Ook vestiging Arnhem van Buro Philip van den Hurk viert nominatie Advies Award

Ook vestiging Arnhem van Buro Philip van den Hurk viert nominatie Advies Award

Nadat eerder het team van Buro Philip van den Hurk vestiging Eindhoven de redactie van VVP liet weten blij te zijn met de nominatie voor de Advies Award 2023 in...

Veldhuis Advies trakteert op taart na nominatie VVP Advies Award

Veldhuis Advies trakteert op taart na nominatie VVP Advies Award

Veldhuis Advies trakteert op taart nadat ze - samen met twee andere kantoren - zijn genomineerd in de categorie Zakelijk Advies van de VVP Advies Award 2023. Het...

Thomas verzekert genomineerd in categorie Starters VVP Advies Award 2023

Thomas verzekert genomineerd in categorie Starters VVP Advies Award 2023

Thomas van Uunen van Thomas verzekert, één van de drie genomineerden in de categorie Starters, is verheugd met zijn nominatie voor de VVP Advies...

T&W Tilburg viert nominatie Advies Award 2023

T&W Tilburg viert nominatie Advies Award 2023

T&W Tilburg, één van de drie genomineerden in de categorie Zakelijk Advies, is blij met de nominatie voor de VVP Advies Award 2023. Het adviesbedrijf...

Buro Philip van den Hurk viert nominatie VVP Advies Award 2023

Buro Philip van den Hurk viert nominatie VVP Advies Award 2023

Het team van Buro Philip van den Hurk viert de nominatie voor de Advies Award 2023 in de categorie Particulier Advies. Het advieskantoor is een van de drie genomineerden...

Hyppe showt nominatie Advies Award 2023 op groot LED-scherm

Hyppe showt nominatie Advies Award 2023 op groot LED-scherm

Hyppe is supertrots op de nominatie voor de Advies Award 2023 in de categorie Hypotheken en dat laten ze weten ook. Op een LED-scherm van maar liefst 25m²...

Dit zijn de 21 genomineerden voor de VVP Advies Award 2023...

Dit zijn de 21 genomineerden voor de VVP Advies Award 2023...

De jury van de VVP Advies Award 2023 heeft de namen bekend gemaakt van de meest klantgerichte advieskantoren van Nederland in de categorieën Particulier Advies,...

Spotters dragen ruim 200 topkantoren aan voor lustrumeditie VVP Advies Award

Spotters dragen ruim 200 topkantoren aan voor lustrumeditie VVP Advies Award

De jury van de VVP Advies Award 2023 heeft drie kantoren per categorie in het vizier met de hoogste A(dvies)-factor. Deze top 3 is voor een belangrijk deel tot...

VVP Advies Award 2023 van start met 37 spotters en twee nieuwe juryleden

VVP Advies Award 2023 van start met 37 spotters en twee nieuwe juryleden

Met maar liefst 37 spotters (experts in de haarvaten van de financiële advieswereld) is de VVP Advies Award 2023 van start gegaan. Evenals in de vorige vier...