Verander de wereld, begin een bedrijf

Those vegan cowboys 2020

Terwijl maatschappelijke problemen de pan uitrijzen en veel mensen in angst leven vanwege de onzekerheid rondom bijvoorbeeld klimaatverandering en de manier waarop we als mensheid omgaan met de natuur en moeder aarde, zijn er overal in de wereld ook ondernemende mensen die doen waar de meeste mensen nog niet aan hebben gedacht. Ze zijn in staat om uitdagingen vanuit andere invalshoeken te bekijken. In dit artikel vijf praktijkvoorbeelden van zulke mensen en organisaties.

Ze ontwikkelen de eerste betaalbare auto op zonne-energie die zichzelf oplaadt met zonnecellen. Ze maken gebruik van de energie van planten, zodat wij straks onze verlichting hebben uit de schone energie die vrijkomt uit het groeiproces van de natuur. Ze bieden een oplossing voor de milieuvervuilende veehouderij door zeewier toe te voegen aan het voer van de koe. Ze zijn in staat om de smaak van boter, kaas en melk zo goed te imiteren dat straks het onnodig lijden van koeien niet langer nodig is. Ze ontwikkelen producten om de mens zelf duurzamer te maken. Ze bieden broodnodige diensten en producten om een nieuwe balans te creëren tussen economie, ecologie en vertrouwen in een werkelijk duurzame toekomst voor alles dat leeft.

Het is slechts een handjevol praktijkvoorbeelden uit een reeks van duizenden hoopvolle signalen wereldwijd die laten zien dat alle problemen die we zelf hebben veroorzaakt, ook zelf oplosbaar zijn. Ze laten ons zien dat betekenisvol ondernemen vooral een kwestie van doen is. De tijd van erover filosoferen is voor hen voorbij.

Eerste auto op zonne-energie

De eerste elektrische middenklasser die zichzelf oplaadt rolt naar verwachting in september 2021 van de band in de oude Zweedse SAAB-fabriek in Trollhättan. Het in München gevestigde autobedrijf Sono Motors is begin 2020 erin geslaagd om binnen vijftig dagen via community funding ruim vijftig miljoen euro binnen te halen onder ruim 10.000 mensen die als eerste een aanbetaling deden om hun nieuwe auto te reserveren. Inmiddels is voor 2021 een nieuwe bestelronde van de Sion geopend. De eerste auto met zonnecellen komt voor zo’n 25.000 euro op de markt.

Vanuit duurzaamheidsperspectief is ervoor gekozen om gebruik te maken van de bestaande SAAB-autofabriek. Deze locatie heeft als bijkomend voordeel dat ’s werelds grootste waterkrachtcentrale in de buurt ligt, waardoor de Sion volledig CO2-neutraal kan worden geproduceerd.

De belangrijkste innovatie is dat de lak van de auto grotendeels is vervangen door een ‘bekleding’ van in totaal 248 zonnecellen. Deze maken het mogelijk om de auto voor enkele dagen te gebruiken zonder opnieuw te hoeven opladen. In de praktijk kun je hierdoor volgens de fabrikant 5.800 kilometer per jaar extra rijden, emissievrij en zonder extra kosten. De wellicht meest opvallende innovatie is de laag mos die is geïntegreerd in het dashboard. Het mos maakt onderdeel uit van het luchtzuiveringssysteem. Het mos kan tot 20 procent fijnstof uit de lucht filteren, terwijl de temperatuur en de vochtigheidsgraad worden gereguleerd.

Samen met onder meer Fairphone, het Nederlandse bedrijf dat met elke smartphone de elektrische industrie eerlijker en duurzamer probeert te maken, verbindt Sono Motors zich ook aan de Fair Cobalt Alliance met als doel om een menselijke en natuurlijker manier van kobalt mogelijk te maken. Kobalt is een cruciale grondstof voor oplaadbare batterijen, maar het gebruik ervan is tegelijkertijd omstreden. Smartphones, laptops en elektrische auto’s dragen weliswaar bij aan de energietransitie, maar de donkere kant van het verhaal is dat het meest gebruikte kobalt uit de straatarme Democratische Republiek Congo komt, waarbij mensonterende situaties meer regel dan uitzondering zijn. Kinderarbeid, dodelijke slachtoffers, misbruik van de natuur en corruptie vormen de basis voor ons klimaatbeleid. Via de Fair Cobalt Alliance wordt een serieuze poging gedaan om tot een eerlijke ‘ambachtelijke’ kobaltwinning te komen. Er is hiervoor echter nog een lange weg te gaan. Evenals Faiphone spant Sono Motors zich in om de industrie van binnenuit te vernieuwen.

De wellicht meest opvallende innovatie is de laag mos die is geïntegreerd in het dashboard

Of de Sion ook daadwerkelijk de eerste auto op zonneenergie gaat worden, is nog even spannend. De Nederlandse fabrikant Lightyear uit Helmond verwacht ook in september 2021 een zonne-energie auto te lanceren. Het wordt een onvergelijkbaar model. Je zult er een ongekende afstand van 725 kilometer mee kunnen rijden op basis van een relatief kleine batterij. Daarnaast laadt de batterij zichzelf op met behulp van zonne-energie, waarmee je tot wel 20.000 kilometer per jaar kunt laden. Het prijskaartje ligt op maar liefst ruim 140.000 euro.

Verlichting op plantenenergie

Een sfeerlamp ontwikkelen die brandt op plantenenergie was de droom van het Rotterdamse Nova Innova. Onder leiding van designer Ermi van Oers en samen met de technologie van Plant-e uit Wageningen is het hen drie jaar later gelukt om deze droom te realiseren. Afgelopen zomer zijn de eerste tien Living Light lampen overhandigd aan de early adopters. Aan hen de schone taak om de komende maanden een band op te bouwen met deze bijzondere plant, die zijn licht doet branden wanneer hij liefdevol wordt aangeraakt.

Plantenenergie? Een plant maakt dankzij fotosynthese via de bladeren zelf voedsel aan om te groeien. Wat de plant te veel maakt, wordt via de wortels in de grond uitgescheiden. Bacteriën ruimen dit restafval op en daarbij komen elektronen vrij. Een speciaal ontwikkelde ‘brandstofcel’ van het bedrijf Plant-e, kan deze elektronen vangen en omzetten in stroom.

De dag voor de uitreiking zijn de tien Living Light lampen ontstoken tijdens de virtuele launch en brachten een magische licht symfonie als resultaat. “Het was een enorm avontuur om de technologie van plantenenergie door te ontwikkelen en zeker niet altijd makkelijk, maar samen met Plant-e hebben we het toch voor elkaar gekregen. Daarbij was geduld nodig, want de natuur is moeilijk te controleren”, vertelt Ermi van Oers. “We wilden dat het verhaal, het ontwerp en de techniek elkaar zouden versterken en dus kozen we voor handgeblazen glas, een bamboe gefreesde LED-houder en een 3D-geprinte celcapsule. Zo is elke Living Light lamp een uniek en duurzaam object.”

Living Light is volgens Ermi van Oers het levende bewijs dat we met de natuur kunnen samenwerken om in onze hedendaagse behoeftes te voorzien. “En hoe de natuur voor jou kan zorgen als jij andersom ook goed voor de natuur zorgt.” Met de Living Light wil Nova Innova de kracht en waarde van de natuur zichtbaar maken en de symbiose terugbrengen tussen mens en natuur: een wederzijdse afhankelijkheid. Team Nova Innova streeft samen met Plant-e naar een toekomst waar planten deel uitmaken van de matrix van duurzame energie, waar steden worden verlicht door de energie die vrijkomt uit stadsparken en waar het Amazonegebied kan functioneren als een ‘powerplant’.

Naast de Living Light lampen combineert de creatieve start-up natuur, wetenschap en design om cruciale, duurzame doorbraken te genereren. Eind 2019 is in de Gemeente Rotterdam bijvoorbeeld ook ‘het Park van Morgen’ in de IJsselmondse wijk Reyeroord geopend. Het is het eerste park in de wereld dat interactief is verlicht met energie, opgewekt door planten. Zo wordt op een verbeeldende manier bijgedragen aan schone water-, lucht- en energiesystemen.

Klimaatpositieve vlees- en zuivelproducten

Het Australische Sea Forest spant zich in om klimaatverandering tegen te gaan door als eerste ter wereld op grote schaal de zeewiersoort Asparagopsis te kweken. Ze beschouwen zeewier als de mogelijke redding van de veehouderij waar zoveel methaangas wordt uitgestoten dat de vee-industrie verantwoordelijk is voor zo’n 37 procent van de methaanuitstoot die de mens veroorzaakt. Methaan veroorzaakt opwarming van de aarde. Als al het vee ter wereld een land was, rekende Bill Gates eens voor, dan zouden alleen China en de Verenigde Staten meer uitstoten.

Het toevoegen van een beetje zeewier aan het veevoer, verlaagt de uitstoot van methaan tot maar liefst 99 procent. Een positieve bijvangst voor de boer is dat de koeien sneller groeien, omdat ze minder of geen energie verliezen via het uitstoten van methaan. In een vraaggesprek met Het Financieele Dagblad van 15 augustus 2020, deelt oprichter Sam Elsom, die wereldwijd met deze innovatie vooroploopt dat nog niemand deze specifieke zeewiersoort ooit op commerciële schaal heeft verbouwd.

“Het is een groot experiment. We hebben nu een soort rails gebouwd van bassins van twaalf bij tweehonderd meter, waarin het zeewier in de eerste fase van het bestaan kan groeien. Tegelijk experimenteren we in de baai met lange touwen in de oceaan, waaraan het zeewier zich kan hechten”, aldus Elsom die van oorsprong succesvol modeontwerper was, maar gepakt werd door het zien van de mogelijkheid om met behulp van zeewier klimaatverandering drastisch tegen te gaan.

De aanpak van het Sea Forest-team maakt de weg vrij voor de introductie van de eerste klimaatpositieve vlees- en zuivelproducten.

Melkproducten zonder dieren

De oprichters van de Vegetarische Slager, Jaap Korteweg en Niko Koffeman wilden ooit de grootste slager ter wereld worden en zo de bio-industrie overbodig maken. Eind 2018 verkochten ze de Vegetarische Slager aan Unilever dat met een netwerk in 190 landen de realisatie van hun droom een stuk dichterbij heeft gebracht. Hierdoor is tijd ontstaan voor het werken aan andere duurzame innovatie: plantaardige zuivel. “De ontwikkeling van een roestvrijstalen koe waar gras in gaat en melk uitkomt, zonder het gedoe met dieren, is een langgekoesterde wens van me”, aldus, Jaap Korteweg, CEO van Those Vegan Cowboys.

Korteweg en Koffeman willen nieuwe plantaardige levensmiddelen ontwikkelen met dezelfde smaak als traditionele melk, kaas, yoghurt en boter. Voor een vliegende start namen Those Vegan Cowboys onlangs een volledig uitgerust laboratorium over op het terrein van de Universiteit Gent. Dit laboratorium legde zich eerder onder de naam Oxyrane toe op de fermentatieve vervaardiging van humane eiwitten voor medische toepassingen. Korteweg: ‘’Onze zestien cowboys in Gent brengen 251 mensjaren ervaring met zich mee op het gebied van eiwitproductie.’’

De onderzoekers gaan samenwerken met wetenschappers en spelers uit de traditionele zuivelindustrie om via fermentatie plantaardige eiwitten te ontwikkelen. Met fermentatie kan gras via microbiële processen tot zuivel-identieke eiwitten worden opgewerkt. Voor een gedeelte niet nieuw: anno 2020 wordt het grootste deel van alle harde kazen geproduceerd met veganistisch microbieel stremsel. Those Vegan Cowboys willen daarbij ook de caseïne en andere eiwitten plantaardig maken.

De te verwachten ontwikkelingstijd om op serieuze schaal met producten op de markt te komen ligt op zeven jaar. ‘’Al hopen we wel al eerder op kleinere schaal iets lekkers te presenteren. De opschaling en ambachtelijke verwerking van hoogwaardige zuivelkopieën kost tijd. Maar als het lukt, draagt dit project zeer positief bij aan dierenwelzijn, een eerlijke wereldvoedselverdeling, de natuur, het klimaat en de biodiversiteit.’’ Veeteelt neemt momenteel zeventig procent van het huidige landbouwareaal in beslag.

Korteweg: ‘’Als je dit areaal gebruikt voor plantaardig vleesch en zuivel, dan heb je maar de helft of minder nodig. Nu worden er dagelijks grote oppervlaktes natuur vernietigd om de groeiende wereldbevolking te voeden. Met plantaardig vleesch en zuivel keren we deze ontwikkeling en kunnen we grote gebieden teruggeven aan de natuur.’’

‘Met plantaardig vleesch en zuivel keren we deze ontwikkeling en kunnen we grote gebieden teruggeven aan de natuur’

De ontwikkeling van de roestvrijstalen koe past als een logische ontwikkeling binnen de zuivelindustrie. Van handmelken, via de melkmachine naar de volautomatische melkrobot van nu. In Gent werd al in 1910 op de landbouwtentoonstelling een voorloper van de melkmachine gedemonstreerd. In 1992 molk een Nederlander, als eerste boer ter wereld, zijn koeien met een melkrobot. Het moderne melkveebedrijf is een stal met honderden koeien die daar een jaar rond vertoeven met als het meezit een uitloop naar buiten. Het is gewoon een fabriek waar machines het gras instoppen en vrachtwagens de melk uithalen. De koe vormt een onnodig pijnlijk onderdeel van dit industriële proces. Those Vegan Cowboys wil voortbouwen op de Nederlandse traditie op het gebied van innovatie in de zuivelindustrie. “De koe van roestvrijstaal vormt een kans voor de melkveehouders, want zij beschikken over de graslanden. En het is goed nieuws voor het klimaat, de biodiversiteit en in het bijzonder voor de koeien”, aldus Korteweg.

COCO-MAT Fiets – Duurzaamheid begint bij jezelf

Op een gegeven moment had de relatie tussen Paul Efmorfidis, de Griekse oprichter/CEO van het succesvolle COCO-MAT bedrijf, en zijn zoon wat meer aandacht nodig. Hij besloot daarvoor tijd vrij te maken door zijn zoon mee te vragen op de fiets van Amsterdam naar Athene. “Als je samen aan het fietsen bent, dan komt het echte gesprek na een paar dagen vanzelf op gang”, aldus Efmorfidis voor wie het niet alleen een helende reis is geweest met zijn zoon, maar ook de ontdekking van een nieuwe passie: fietsen. “Op de fiets ervaar je dat je pas echt leeft als je gaat zweten. Veel mensen zitten de hele dag binnen op kantoor en missen het echte leven. Met fietsen ontdek je opnieuw waar het leven werkelijk om draait. Plezier, samen lol maken, tranen van verdriet of van het harde lachen. Verbinding met de natuur, de spiegel van wie je zelf bent.”

Efmorfidis besloot na het fietsavontuur met zijn zoon om ’s-werelds mooiste en beste houten fiets maken. Elke berijder kan inmiddels bevestigen dat de esthetiek van de fiets zelfs de meest verslaafde telefoongebruiker in het voorbijrijden spontaan doet opkijken. Efmorfidis wil boven alles het statement maken dat de mens onderdeel is van de natuur. “Duurzaamheid begint bij jezelf. Te snelle hartslag? Ademtekort? In je hoofd? Inspiratie zoeken bij anderen? Vasthouden aan status? Continu moe? Het is allemaal niet echt duurzaam. Duurzaamheid gaat niet alleen om de wereld buiten jezelf, maar begint met jezelf. De natuur houdt ons een spiegel voor. Door te fietsen ga je opnieuw bewust de verbinding aan met jezelf, de mensen en de natuur om je heen.”

De keuze voor hout is gemaakt om de levenscyclus van de fiets aanzienlijk te verlengen. De fiets draagt midden in het dagelijkse leven een stempel van de natuur. Het essenhout is afkomstig uit gecertificeerde, hernieuwbare bossen, die de biodiversiteit behouden en het landschap en de ecosystemen van de wereld in stand houden. Het productieproces levert geen afval op voor toekomstige generaties. “Een volwassen essenboom levert ons genoeg hout om vijftig fietsen te maken. Elke keer dat iemand een fiets koopt, planten we een nieuwe boom namens de nieuwe eigenaar”, aldus Efmorfidis.

Efmorfidis zelf heeft geen auto of mobiele telefoon. Met zijn houten fiets reist hij de wereld over. Vorig jaar reed hij van het zuidelijkste puntje van Griekenland tot het Noordelijkste punt van Europa. Begin dit jaar bracht de fiets hem van Athene naar India. Daar moest hij zijn tocht vanwege COVID-19 beëindigen. Anders zou hij met zijn opvouwbare fiets de eerste zijn geweest die de Mount Everest beklom met een fiets in zijn rugzak.

 

IVO VALKENBURG

Ivo Valkenburg (1966) is auteur van Niet gezwicht voor de wereld – Transitie in de voetsporen van Kahlil Gibran waarvoor hij in gesprek ging met 45 mensen en organisaties die aanjagers zijn van vakinhoudelijk beroepsvernieuwing en maatschappelijke transitie. Ivo is al meer dan dertig jaar actief in de wereld van financiële dienstverlening. Eerst als financieel adviseur, later als facilitator van vernieuwingsprocessen binnen ondernemingen. Zeven jaar woonde hij met zijn gezin in de bergen van Transsylvanië. In 2020 voelde hij zich geroepen terug te keren naar Nederland. Daar helpt hij als adviseur en interimmanager mensen in organisaties met de praktische realisatie van duurzame en innovatieve ideeen, altijd met een enthousiast oog voor het welzijn van mens en natuur in de transitie naar een toekomstige wereld.

Reactie toevoegen

 
Meer over
VVP-hoofdredacteur in podcast Sterveding

VVP-hoofdredacteur in podcast Sterveding

Willem Vreeswijk, hoofdredacteur van VVP en oprichter van de stichting New Financial Forum, is te gast in een aflevering van de podcastserie Sterveding. In deze...

Eerbetoon aan Ivo Valkenburg in New Financial Magazine

Eerbetoon aan Ivo Valkenburg in New Financial Magazine

De herfsteditie van het New Financial Magazine is een eerbetoon aan Ivo Valkenburg die op 23 juli van dit jaar op 55-jarige leeftijd overleed. De hommage bestaat...

Ivo Valkenburg

Ivo Valkenburg

(Willem Vreeswijk in VVP 4-2022) Op 23 juli van dit jaar overleed op 55-jarige leeftijd mijn dierbare vriend Ivo Valkenburg, omringd door zijn geliefden in zijn...

Wat laat jij na?

Wat laat jij na?

"De paden van Ivo Valkenburg en die van mij hebben elkaar nooit gekruist. Ik heb hem niet persoonlijk gekend. Zo nu en dan passeerde iets van zijn werk dat ik las...

Ode aan Ivo

Ode aan Ivo

“Ivo inspireerde met zijn menselijkheid, niet met al zijn successen. In zijn projecten zette hij vooral anderen in het licht.” Dat werd gezegd op de...

Eerbetoon aan Ivo Valkenburg (uitnodiging)

Eerbetoon aan Ivo Valkenburg (uitnodiging)

Ivo Valkenburg zou op 30 augustus 56 jaar zijn geworden. Na een rijk, intens en liefdevol leven overleed hij op 23 juli in zijn huis, omringd door zijn geliefden,...

Nieuwe balans met regeneratief investeren

Nieuwe balans met regeneratief investeren

(Ivo Valkenburg (1966-2022) in VVP Special Digitale Innovatie 2022) Regeneratieve investeerders zetten bewust hun geld in om een nieuwe balans te creëren...

Praktijkvoorbeelden regeneratieve investeringen

Praktijkvoorbeelden regeneratieve investeringen

Regeneratieve investeerders zetten bewust hun geld in om een nieuwe balans te creëren tussen menselijkheid, ecologie en economie. De zomereditie van het New...

Internemen centraal in lente-editie New Financial Magazine

Internemen centraal in lente-editie New Financial Magazine

Het thema van de lente-editie van het New Financial Magazine, onderdeel van de stichting New Financial Forum,  is Internemen, een zelfbedacht woord dat staat...

Over Rood: experts financiële sector meer dan welkom

Over Rood: experts financiële sector meer dan welkom

“Veel ondernemers zitten diep in de schulden, maar weten niet hoe ze dat moeten oplossen. Zeker nu met de coronacrisis. En soms doen ze dan domme dingen. Onnodig....